Stari grad Samobor se nalazi u Gornjem Podrinju kod Ustiprače. Smješten je na litici brda (786 m nv) u masivu planine Gostun, nad kanjonom rijeke Janjine, u blizini njenog ušća u Drinu. Sa najviše tačke grada mogla se kontrolisati važna raskrsnica puteva koji su srednjovjekovnu Bosnu povezivali s Dubrovnikom, Srbijom i ostalim krajevima Balkana. Samobor se prvi put spominje u istorijskim dokumentima 1397. godine. Sagradio ga je vojvoda Sandalj Hranić Kosača (1393.-1435.). Nakon njegove smrti naslijedio ga je bratić, herceg Stjepan Vukčić Kosača (1435.-1466.) koji upravlja Samoborom i drugim utvrđenim gradovima koje su Kosače izgradile za vrijeme vladavine.
Samobor je bio omiljeni grad Kosača u kojem su često ljeti boravili i u njemu primali strane poslanike i trgovce. Reljef na kome je sagrađeno utvrđenje je kos i stjenovit, sa uskim prolazima i manjim platoima. Takvoj konfiguraciji terena je prilagođen vrlo razuđen oblik ovog utvrđenog grada. Na pojedinim tačkama grad je širok od 350 do 400 m. Utvrđeni grad Samobor predstavlja snažan odbrambeni sistem koji se sastojao iz tri dijela, glavne utvrde, odbrambenog bedema i jedne samostalne odbrambene kule. Južni, sjeverni i istočni dio utvrđenja bio je samo djelimično opasan bedemom jer su litice bile dovoljna i efikasna zaštita.
Glavni ulaz u tvrđavu (na jugozapadnoj strani) čuvala je visoka kula sa osnovom oblika istostranog trougla, vanjske dužine stranica: 10x10x10 m, zidovi kule debeli su oko 2 m, sačuvana preostala visina je oko 7 m. Na sjeverozapadnoj strani utvrđenja na vrhu izbočene stijene, sagrađena je donžon-kula (branič-kula) koja dominira nad velikim dijelom okoline. Kula je imala tri etaže i svojim ovalnim oblikom je prilagođena zaravni brijega i nešto je niža od polovine svoje prvobitne visine, sačuvana preostala visina je oko 11 m.
U kasno proljeće 1465. godine Osmanlije pod komandom bosanskog sandžakbega Isa-bega Ishakovića, zauzimaju Samobor. Nakon zauzeća u tvrđavi uspostavlja se stalna posada na čelu sa dizdarom. Unutar obora izgrađena je džamija, a bedemski zidovi i kule pretvoreni u tabije za topove. Utvrđenje je napušteno 1832. godine.
Do starog grada Samobor automobilom se prilazi iz Ustiprače putem za Međuriječje. Iz Ustiprače krenuti u pravcu Višegrada i nakon 1 km napustiti magistralni put, preći most na Drini i nastaviti lokalnom makadamskom cestom preko sela Hladila, Gornje Dvorište i Vina do kuće vl. Idriza Đedovića (7 km). Dalje od kuće zaraslom pješačkom stazom kroz šumu do kapije grada (oko 1 sat hoda).
Stari grad Samobor je nacionalni spomenik BiH i pod zaštitom države od 2006. godine. Zidovi utvrđenja i objekata unutar njega su u dosta ruševnom stanju. Najbolje je očuvana glavna kula, koja još uvijek odoljeva vremenu, ali i na njenim zidovima ima napuklina. Ova kula predstavlja jednu od najslikovitijih i najzanimljivijih građevina u kompleksima starih bosanskih tvrđava. Od mnogih objekata unutar bedema viri poneki razrušeni zid. Od ulaza u centralni i gornji dio grada idući prema glavnoj kuli vide se 4 stolice isklesane u živoj stijeni. U šumi ispod grada, nalazi se mezarje potpuno zaraslo u šikaru i korov. Među mezarima ističe se jedan četvorougli nišan ukrašen sabljom dimiskijom i jabukama iznad nje. Za ovaj mezar postoji narodno kazivanje da je u njemu sahranjena djevojka, koja je prerušena u muško služila sultanovu vojsku da bi zaštitila brata, jedinog muškog potomka u njenoj porodici.
Autor: Braco Babić
Komentariši