U Bosni i Hercegovini postoje brojni objekti koji su vjeran arhitektonski prikaz preplitanja historijskih, političkih i društvenih promjena.
Firma “Eissler und Ortlieb”, osnovana 1884. godine, bila je jedna od najvećih i najmodernijih postrojenja u tadašnjoj Evropi, a bavila se eksploatacijom šumskog bogatstva bazena Krivaja. Ova firma pokrenula je izgradnju današnje pilane PD “Krivaja-Mobel”, kao i drugih postrojenja, navodi se na web stranici PD “Krivaja Mobel”.
Ovaj objekt danas je upravni centar IP Krivaja a Vila je prvobitno nastala kao stambena zgrada kompanije “Eissler und Ortlieb”, u kojoj je živio direktor Fritz Regenstreiff.
Uporedo sa podizanjem postrojenja pilane napravljen je i određen broj stambenih zgrada namijenjenih službenicima i kvalifikovanim radnicima.
“Okolo su bile sve radničke barake u kojima su radnici živjeli, a dolje niže fabrika, u krugu su bile vile”, kazao nam je radnik Krivaje.
Vila Krivaja je sagrađena kao dio kompleksa za eksploataciju drveta i podsjetnik je na ranu epohu industrijalizacije u BiH.
Arhitektica Aida Murtić kaže da obzirom da su se izgled i karakter tvorničkih objekata građenih za vrijeme Austro-Ugarske uprave u BiH tokom vremena intenzivno mijenjali, prateći promjene u industrijskim trendovima, upravna zgrada u ovom, a i drugim kompleksima danas su često jedini pokazatelji historijskog kontinuiteta ovakvih lokaliteta.
“Ovaj objekat predstavlja primjer stambene vile iz vremena Austro-Ugarske monarhije u BiH sa izrazito romantičarskim obilježjima u eksterijeru kao što su istaknuta bondručna konstrukcija, dekorativni drveni motivi, upotreba različitih vrste prozora, vanjskih stepeništa i trijemova”, kaže Murtić.
Iako tačan datum izgradnje Vile nije poznat, ova zgrada useljena je 1900. godine, a bila je opremljena najsavremenijim vodovodnim i elektro instalacijama.
Sada Vila krasi zavidovićku Radničku ulicu u industrijskom dijelu ovog grada, ističući se svojom neobičnom gradnjom među ostalim objektima. Ukrašena zelenim krovom, kao i uređenim eksterijerom, vila predstavlja malu zelenu oazu u gradiću na tri rijeke.
Vila je uprkos rekonstrukcijama zadržala prvobitni izgled, a u toku posljednje obnove, nakon zadnjeg rata, zamijenjen je crijep koji je specijalno nabavljen iz Mađarske, od firme koja je svojevremeno proizvela crijep koji je bio postavljen prilikom njene izgradnje.
Radnik iz PD “Krivaja Mobel” rekao je da postoji inicijativa da ova zgrada pripadne općini, koja bi je koristila kao muzej.
Murtić skreće pažnju da bi se u tom slučaju u obzir trebala uzeti bivša funkcija vile i to što ona predstavlja.
“Vrijednost ovog objekta je ne samo u njegovoj individualnoj pojavnosti već i toj dokumentarnoj, kontekstualnoj vrijednosti koja proizilazi iz saznanja da je vila dio nekadašnjog industrijskog kompleksa. Odabir buduće funkcije trebao bi imati u vidu i tu bogatu industrijsku prošlost ovog kraja”, kaže ona.
Ukoliko bi se pretvorila u muzej, Krivajina Vila, svjedok prolaska vremena, država i imperija, tako bi počela da se koristi kako bi iz njene njene bogate prošlosti mogli učiti i saznavati o sebi i svojoj zemlji nove generacije Bosanaca i Hercegovaca.
Komentariši