Prvi zabilježeni napadi Gota na Rimsko carstvo počeli su oko 247. godine. Uspješni su bili iz dva razloga: prvi je unutrašnja nestabilnost i slabost Carstva u to vrijeme, pošto je njime poslije smrti Septimija Severa (211. godine) upravljalo nekoliko nesposobnih vladara, a drugi je uspon Perzijskog carstva na istoku, koje je postalo opasan neprijatelj Rimskog carstva.
Od svih sjevernih barbara, Goti su Rimljanima nanijeli najteži poraz 251. godine, kada su namamili vojsku cara Decija u močvaru kod ušća Dunava, gdje su ih potukli do nogu, a pao je i sam car. Goti su se zatim otisnuli na more te su postali strah i trepet za gradove na Crnom, Mramornom i Egejskom moru. Gotska pustošenja zaustavio je car Klaudije 269. godine, zbog čega je dobio nadimak Gotski. Klaudijev uspjeh je osigurao mir Carstva sa Gotima u oblastima južno od Dunava.
Vizigotsko zauzimanje Dakije
U međuvremenu su Goti ostvarili jedan mnogo trajniji i važnijih uspjeh od senzacionalne pobjede nad rimskom vojskom u kojoj je stradao i car. Naime, oni su započeli stvarno komadanje Carstva prodorom i zauzimanjem jedne od njegovih provincija. U pitanju je Dakija, današnja Transilvanija ili Erdelj, sjeverno od Dunava, koju je 150 godina ranije osvojio car Trajan kao posljednje rimsko osvajanje. Upadi Gota nastavili su se tokom narednih 60 godina. Konstantin Veliki je 324. godine postao jedini vladar Carstva, pa je posvetio veliku pažnju pitanju gotske opasnosti, nastojeći da osigura granice utvrđenjima i logorima na donjem Dunavu. Krajem svoje vladavine Konstantin je prinudio Vizigote na sporazum, po kojem su oni postali federati Carstva, odnosno preuzeli su obezbjeđivanje granice i slanje određenog broja vojnika u carsku vojsku u slučaju rata. Zauzvrat su primali godišnje subvencije koje su teoretski predstavljale snabdijevanje žitom, ali u stvarnosti su bile plaćane u novcu. Na taj način samo Carstvo je dozvolilo brojnim barbarima da služe u legijama, a neki od njih su odlično iskoristili priliku i napravili veliku vojnu karijeru. Iz takvih redova poteći će dva posljednja velika rimska ratnika: Stilihon i Aecije.
Skoro svi germanski narodi su kraće ili duže vrijeme bili federati Carstva, prije nego su postali nezavisni gospodari zemlje koju su osvojili. Mir je potrajao jednu generaciju i tokom tog vremena Vizigoti su, u nemogućnosti da krenu na jug ili zapad, sve više usvajali sjedilačke navike i počeli se baviti zemljoradnjom.
Ostrogotske i vizigotske naseobine
Cjelokupna gotska teritorija, koja je obuhvatala i Vizigote i Ostrogote, sredinom IV stoljeća se protezala od Tise na zapadu do Dnjepra na istoku. Vizigoti su, pored Dakije, držali i dijelove današnje Moldavije i Vlaške. Ostrogoti su živjeli u stepama iza Dnjestra. Historijski izvori nam pružaju brojne dokaze da Vizigoti nisu imali kralja sve do IV stoljeća. To što rimski pisci povremeno upotrebljavaju izraz rex umjesto uobičajenog i tačnijeg judex, ne bi trebalo da nas navede na zaključak da je kralj kod Vizigota zaista postojao. Istaknute vođe poput Atanarika i Fritigerna su bili judices – poglavari gaua, ali nisu bili kraljevi. S druge strane, Ostrogoti su usvojili i održavali kraljevsku vlast još prije III stoljeća.
U vrijeme dok je vladao mir između Carstva i istočnih Germana, vođeni su germansko-rimski ratovi sa zapadnim Germanima – Francima i Alemanima, koji su pravili velike nevolje Carstvu na rajnskoj granici. Car Julijan je 358. Godine dopustio Francima da se nastane u Toksandriji uz obavezu izvršavanja vojne službe.
Sudar Rimljana i barbara: Ermanarik i Vulfila
Sredinom IV stoljeća Ostrogotima je vladao kralj Ermanarik, koji se istakao kao veliki vojskovođa. Stvorio je gotsko carstvo koje je trajalo nekoliko godina i obezbijedilo mu mjesto među teutonskim, tj. germanskim legendama. Smatra se da je proširio svoju vlast na istok do Dona i pokorio slavenske narode – Venete i Slavene, čija su staništa bila između gornje Visle i Dnjepra. Njegova vlast se navodno prostirala do obala Baltičkog mora. To je bilo jedno od onih kratkotrajnih barbarskih carstava. S obzirom da ta država nije imala ustrojstvo i nije bila učvršćena, njeni su se temelji brzo urušili.
U međuvremenu se među Vizigotima dešavalo nešto mnogo važnije. U pitanju su prva prihvatanja kršćanstva među germanskim narodima van rimskih granica te prvi prijevod Biblije na neki germanski jezik. Ti događaji su označili početak novog doba u historiji germanskog svijeta. Čovjek koji je izveo te poduhvate nije bio čistog gotskog porijekla, već je poticao iz kapadokijske porodice, koja je bila odvedena u zarobljeništvo prilikom jednog od gotskih napada. Taj čovjek je od tada odgajan kao Got, govorio gotski jezik i imao gotsko ime – zvao se Ulfila ili Vulfila.
On je rođen u drugom desetljeću IV stoljeća i još kao dječak je poslat kao taoc u Konstantinopolis gdje je došao pod uticaj arijanskih kršćana i bio postavljen za đakona. Prije tridesete godine arijanski velikodostojnik Euzebije iz Nikomedije ga je postavio za episkopa kako bi širio kršćanstvo i organizovao crkvu među Gotima.
Tako je Vulfila donio iz Bitanta kršćanstvo i proširio ga među svojim sunarodnjacima. Bilo je to arijansko kršćanstvo, koje je tada prevladavalo na istoku, i njegove posljedice će se tek kasnije pokazati. Vulfila je propovijedao u Dakiji i uspio je preobratiti mnogo ljudi. Međutim, kako su gotski prvaci bili neprijateljski nastrojeni prema kršćanstvu, on je poveo svoju grupu sljedbenika preko Dunava u Carstvo. Bilo im je dopušteno da se nasele u Meziji u blizini grada Nikopolisa. Tamo su postali poznati pod imenom Mali Goti.
Vulfilino arijanstvo je od velikog značaja jer je za Gote ta forma kršćanstva bila jednostavnija za shvatiti u odnosu na nikejsko učenje. Njegov rad na preobraćenju značajan je prije svega zbog dva velika djela koja su predstavljala sredstvo za ostvarenje njegovog cilja. Prvo je bilo stvaranje gotskog alfabeta, a drugo prijevod Svetog pisma na gotski jezik. Vulfilin alfabet je bio zasnovan na grčko, ali djelomično i na runskom pismu, što znači da su Goti koristili rune, stare germanske simbole.
Tokom građanskog rata koji je uslijedio poslije smrti cara Jovijana 364. godine, Goti su došli u ozbiljan sukob sa Carstvom. Oni su pružili pomoć jednom pretendentu na prijestolje, Prokopiju, i poslije njegovog poraza su navukli na sebe osvetu njegovog suparnika i novog cara Valensa. I pored njihove pomirljivosti Valens je poslao carsku vojsku na njih. Rat se završio potpunom pobjedom Carstva i sklapanjem mira.
Komentariši