Također, jedan broj vjernika Crkve bosanske je emigrirao, pa su sa sobom ponijeli bosanske rukopise koji su na kraju završili u Italiji. Osim toga, za vrijeme progona pripadnika Crkve bosanske je odnesen iz Bosne i upravo zahvaljujući tome je sačuvan. To je bio slučaj sa tri bosanska rukopisa koja su donesena u Italiju i to su jedini sačuvani zbornici, a riječ je o Hvalovom zborniku u Bolonji, Mletačkom zborniku u Veneciji i Radosavljevom zborniku u Rimu.
Određeni broj rukopisa sačuvan je u pravoslavnim samostanima, tj. manastirima. Ovdje se konkretno radi o evanđeljima, kao što su Kopitarovo i Srećkovićevo evanđelje, na kojima su zapisane heretičke glose, ali su zbog nedostatka crkvenih knjiga i ona korištena u pravoslavnoj liturgiji. Pravoslavna crkva je tokom osmanske vladavine oskudijevala u crkvenim knjigama pisanim crkvenoslavenskim jezikom, pa je zbog toga zabilježena pojava korištenja bosanskih kodeksa u manastirima.
Međutim, bosanski rukopisi koji se nisu mogli koristiti u pravoslavnoj crkvi bili su odbačeni, prepušteni neminovnom propadanju, a vjerovatno je bilo i namjernog uništavanja. U pojedinim rukopisima su namjerno istrgnuti čitavi listovi, sasvim sigurno zbog neprihvatljivosti teksta ili možda zbog toga što je na listu bila neka minijatura.
Od bosanskih rukopisa sačuvano je samo petneast primjeraka. Međutim, ni taj mali broj nije sačuvan do danas, jer su 1941. godine u požaru u Narodnoj biblioteci u Beogradu izgorjela dva evanđelja, Daničićevo i Treće beogradsko, dok je Srećkovićevo izgubljeno. Nažalost, danas se samo jedan srednjovjekovni rukopis nalazi na tlu Bosne i Hercegovine, a to je Čajničko evanđelje.
Bitno je istaći da je najveći dio bosanskih rukopisa nastao u okviru djelovanja iste pisarske škole, dok je za veliki dio rukopisa pouzdano utvrđeno da su napisani od strane pripadnika Crkve bosanske, što se jasno vidi na osnovu kolofona ili glosa.
U jednom broju rukopisa postoje i marginalni zapisi koji pružaju različite informacije, od heretičkog tumačenja integralnog teksta do podataka o naručiocu ili pisaru.
Posebnu granu slikarske umjetnosti predstavlja ukrašavanje, odnosno iluminacija rukopisa.Uporedo sa pojavom prvih rukopisa pojavljuje se i umjetnost iluminacije. Iluminacija rukopisa Crkve bosanske posebno se razvila krajem XIV i u XV stoljeću. Što se tiče materijala, najveći broj rukopisa je napisan na pergamentu, koji je najčešće bio veoma dobrog kvaliteta i fien obrade. Samo su tri rukopisa pisana na papiru: Evanđelje iz Dovolje, Belićevi listići i Radosavljev zbornik.
Komentariši